Sporda Baskı Altında Oynama

Tenis bir hız ve hareket oyunudur. Oyuncu kritik zamanda etkili bir atış yaptığında hız ve hareket ondan yana olabilir. Beklenmedik bir hata meydana geldiğinde avantaj rakibine geçebilir. Çoğu sporcu maç boyunca oyuna odaklanabilirken konsantrasyonlarının kaybolduğu bazı zamanlar da vardır. Sporcuların baskı altında oynadıkları zamanlarda da maç süresince kontrollerini kaybetmemeleri için sporculara bazı performans koruma tekniklerini de içeren davranış rutinlerini öğretiriz.

Maç boyunca en iyi şekilde oynayabilmenin birinci yöntemi bu davranış rutini tekniklerinin kullanılmasıdır. En iyi tenis oyuncuları bu teknikleri maç boyunca uygulamayı alışkanlık haline getirerek performanslarını daha yukarıya taşırlar. Örneğin; öncelikle servis servis kullanımında birçok oyuncu bir dizi davranış sergiler. Daha sonra her servis atışında tekrarlanan bu davranışlar genellikle bazı temel ( spesifik) hareketleri içerir. Bu tür davranışları içeren bazı örnekler ise şöyledir:

• saha çizgisi arkasında sağa- sola adım atma
• topları biriktirme
• saha çizgisine doğru adımlar atma
• atış öncesi topu zıplatma
• vuruşu başlatma

Servis atışı öncesindeki fiziksel davranışlar gözlenebilirken, oyuncunun zihninde neler olmaktadır? İşte bu performans için en kritik nokta olmakla birlikte en çok ihmal edilen konudur. Eğer sporcu kendini, zihinsel antrenmanları birleştirecek şekilde eğitirse daha uyumlu ve sürekliliği olan bir performans ortaya çıkacaktır. Sonuç olarak bu birleştirme oyuncunun hazırlanma sürecinin otomatikleşmesini ve böylece her seferinde performansının sürmesini sağlayan bir davranış halini alır.

Bu zihinsel ve fiziksel rutin hareket şekli performansın korunması için önemlidir ancak baskı altındaki oyuncularda çok daha etkili ve önemli olmaktadır. Her tenis oyuncusu final setinde önde olduğu bir karşılaşma yapmış ve öyle ya da böyle rakibinin öne geçmesine izin vermiştir. Performanstaki bu aşağı yönde spiral düşüş sıkıntı, öfke ve bir çeşit  tıkanma tepkisine sebep olur. Oyunu nasıl oynayacağımızı unutmuş gibi oluruz. Fakat fiziksel ve zihinsel rutin hareketlerimizi hatırlayıp hem servis atışı hem de karşılama sırasında bu rutine devam edebilirsek kendimizi  baskı altında hissettiğimizde bile oyuna daha odaklanmış ve konsantre olabiliriz.

Peki tenis için kendi kişisel rutininizi nasıl geliştirirsiniz? Bir daha ki maçınız sırasında neler yaptığınızı gözleyin ve düşünün, her bir noktayı netleştirin. Kendinize şu soruları sorun:

• Atışa her zaman aynı şekilde mi hazırlanıyorsun?
• Servis atışının değişmesine ne sebep oluyor?
• Atışlar arasında aklından neler geçiyor?

Bu soruları göz önünde bulundurarak bilgi topladığınızda biri servis atışı biri de karşılama için olan kendi kişisel performans egzersizi rutininizi oluşturabilirsiniz.

Servis atışı sırasındaki kişisel rutininizi oluştururken aşağıdaki fiziksel davranışları da göz önüne almak isteyebilirsiniz:

• Saha çizgisi gerisinde ileri – geri adım atma
• Topları yerleştirme
• Atış pozisyonu alma
• Topları belirli sayıda zıplatma
• Ve son vuruşu boşa atma

Göz önünde tutulması gereken bilişsel / zihinsel bileşenler ise şunlardır:

• Atış öncesi son anı değerlendirme
• Atış / topun çıkış anı
• Dikkatin bir sonraki aşamadaki stratejinize yönlendirilmesi
• Derin bir nefes alarak zihnin rahatlatılması
• Bir anahtar kelime söyleyerek ( şimdi, hazır veya başla gibi ) dikkatinizi yeniden oyuna odaklama.

Fiziksel ve zihinsel rutinlerinizin ( alışkanlıklarınızın)  oyun, set ya da maç skoruna bakmaksızın değişmemesi ve aynı kalması gerekir.

Servis atışının yanı sıra karşılama sırasında da rutin davranışlarınız olmalı. Karşılamanın içeriği ise:

• Saha çizgisi ardında yapılan ileri – geri adımlar
• Sonraki noktayı ( aşamayı) değerlendirme
• Tekrar pozisyon alma
•  Zihni maçta tutmak için bir anahtar sözcük belirlemek

Oyunda hem servis atışı hem de karşılama esnasında performansın düşmemesi için rutin hale gelen zihinsel ve davranışsal hareketlerin olması daha istikrarlı bir tenis oyuncusu olmanıza yardımcı olur. Bu sayede kolay ya da zor bir maç olmasına bakmaksızın oynadığınız oyuna güvenebilirsiniz. İstikrarlı bir performans sergilemek sadece profesyoneller için değildir. Oyundan zevk almak isteyen hevesli oyuncular da davranış repertuarına bunu ekleyebilir.

Sedar ERTAŞ
Uzm. Klinik Psikolog